CHỨNG TRỌC ÂM KHÔNG GIÁNG

CHÚNG TRỌC ÂM KHÔNG GIÁNG

Khái niệm

í

Chứng Trọc âm không giáng là tên gọi chung cho những

chứng trạng do Dương khí của Tỳ VỊ bẩt túc, công nãng thăng thanh giáng trọc thất thường làm cho sự hấp thu vật chất dinh dưỡng và sự tiêu hóa bài tiết chất cặn bã không binh thường mà gây bệnh. Nguyên nhân phần nhiều do ăn uống khống điều độ, mệt nhọc quá sức, tỉnh chí không vừa ý, tổn thương Tỳ VỊ gây nên-.

Biểu hiện lâm sàng chủ yếu cđ các chứng trạng bụng trướng khó chịu, kém ăn đại tiện nhao hoặc táo bdn, tiểu tiện không lợi hoặc không thông, thân thể nậng nề mỏi mệt yếu sức, thậm chí chi dưới phù thũng, rêu lưỡi cáu bẩn và nhớt, mạch Nhu Hoạt.

Chứng Trọc âm không giáng gặp nhiều trong các bệnh Thấp trở, Thủy thũng, Long bế và Dái hạ.

Cần chẩn đoán phân biệt với chứng Tỳ Vị hư nhược.

Phân tích

Chứng Trọc ôm khổng giảng ctí thể xuất hiện trong nhiều tật bệnh. Như trong bệnh Thấp trở xuất hiện chứng này, phần nhiều cđ chứng trạng chân tay mỏi mệt ră rời, hoặc đầu nặng như bị buộc, ngực bụng trướng đầy, ăn không tháy ngon, miệng nhạt dính hoặc cđ vị ngọt, rêu lữỡi trắng nhốt mạch Nhu Hoật, đó là đặc điểm do thấp khốn Tỳ Vị, điều trị dùng thuốc thơm tho hóa thấp, cho uống Hoác hương chính khí tán (Thải bĩnh huệ dân hòa tễ cục phương) hoặc Bình vị tán (Thái bình fcuệ dản hòa tễ cục phương).

Trồng bệnh Thủy thũng xuất hiện chứng Trọc âm không giáng thường cd chứng trạng thủy thũng toàn thần, ngực bụng trướng đầy thậm chí thành phúc thủy, kém ăn, đại tiện lỏng, sác mặt trắng nhợt, tiểu tiện sẻn ít, chất lưỡi nhạt bệu, có vết răng, đđ là đặc điẹm của chứng Âm thủy, điều trị theo phép kiện Tỳ lợi thủy, cho uống Thực tỳ ẩm (Tế sinh phương).

Nếu chứng Trọc âm không giáng gặp trong bệnh Long bế thường có chứng trạng bụng dưới trướng và nặng trệ, cổ lúc mụổn đi tiểu mà tiểu tiện không được, hoặc ra chút ít rất khố khăn, tinh thần mỏi mệt yếu sức, kém ăn, đoản hơi thở khẽ; điều trị nên thăng thanh giáng trọc, bổ khí hành thủy cho uống Bổ trung ích khí thang (Tỳ vị luận) gia giám.

Chứng Trọc âm không giáng hạy gặp à người béo bệu thể lực yếu, bởi vì "người béo thì nhiều thấp”, thường thấy chủng trạng tinh thần ủy mị, sắc mật không tươi, hễ động làm thì thở gấp, chân tay nặng nề v.v. Phụ nữ bị chứng Trọc âm không giáng, biểu hiện chủ yếu là đái hạ liên miên mà trong loãng, kinh nguyệt kéo dài; đó tức là nhân con người mà khác nhau, điều trị theo biện pháp "nhân nhân chế nghi".

Tật bệnh phát triển đến giai đoạn Trọc âm không giáng, phàn nhiều do Tỳ khí hư yếu (tức Tỳ Vị hư nhược) mất chức năng thảng gỉáng cp thể dẫn đến thủy thấp, đàm trọc do âm tà lưu trệ, Bệnh lâu ngày liên lụy đến Thận, Thận đương hư suy, mất chóc năng khí hóa, sự mở đdng không lợi đến nỗị thủy thập đàm trọc ứ đọng càng nặng, trái lại nghịch lên, xuẫt hiện chứng đàm trọc nghịch lên có c&ứng trạng sác mật tối xạm, tinh thàn uể oải, nặng hơn thỉ thần thức lơ mơ, choáng váng buốn nôn, tiểu tiện ít hoặc bể tiểu tiện, toàn thân phù thững, chất lưỡi tối có sắc xanh lò mờ. Nếu thấp trọc nung nấu kết tụ lâu ngày, thấp theo nhiệt hđa, sê ấp ũ thành bệnh thấp nhiệt.

Chẩn đoán phân biệt

Chứng Tỳ VỊ hư yếu với chứng Trọc âm không giáng, cả hai đều là bệnh chứng đo khí của Tỳ VỊ bất túc phát sinh. Chứng Tỳ Vị hư yếu là do cớ năng thụ nạp và chuyển vận bị trở ngại gây nên. Chứng Trọc âm không giáng là do công nãng thảng giáng của Tỳ vị bất lực, VỊ không giáng trọc khí gây nên. Chứng Trọc âm không giáng phần nhiều do ăn uống không điêu độ, mệt nhọc quá sức tổn hại Tỳ VỊ, hoặc thất tình uẫt kết. Can khí hoành nghịch phạm Vị gây nên.

Vì Tỳ không kiện vận, VỊ không giáng trọc, thấp trọc lấn át làm cho thanh dương không thuận lợi, thấp nghẽn ở Trung tiêu, cho nên cđ các chứng trạng bụng trướng đầy, kẻm ăn, đại tiện nhão.

Thanh khí không thăng thì trọc âm khố mà giáng xuống, tiểu tiện do đtí mà không lợi. Trung dương bất túc, dương không hóa khí, khí không hda thủy, thủy thấp tụ ỏ trong, tràn lan ra cơ bắp mà thành thủy thũng, tìí- rưng trở xuống thũng nặng hơn. Tỳ Vị khí hư mất chức nâng truyền đạo cho nên cũng tổ chứng đại tiện bí kết.

Thấp tà nghẽn ở trong, dương khí không lối phát triển cho nên tay chân râ rời nặng nề, mệt mỏi yếu sức, rêu lưỡi nhớt bấn, mạch Nhu Hoặt;

Còn chứng Tỳ VỊ hư yếu thì do khí của Tỳ VỊ bất tuc, công năng thụ nạp và kiện vận bị trở ngại, sự hóa sinh khí huyết bất túc, xuất hiện các chứng trạng kèm ăn, sau khi àn vào bị trưâng đầy, đại tiện lỏng loãng, hụt hơi biếng nói, chân tay mỏi, gày còm, sác mặt vàng bủng kém tươi, lưỡi nhợt rêu tráng, mạch Hoãn Nhược. Rõ ràng là chứng Tỳ Vỵ hư yếụ với chứng Troc âm không giáng có khác nhau.

IV_ế Trích dẫn y văn

Thanh khí ở dưới thì sinh Sôn tiết. Trọc khí ở trên thì sinh trướng đầy.. Đó là âm dương trái ngược, sự nghịch tòng của bệnh (Âm Dượng ứng tượng đại luận - Tố Văn).

Bởi vì thấp đàm trệ ỏ trong đến nỗi thanh dương không thăng, trọc âm không giáng, vít tấc đầy nghẽn đến nỗi nhị tiện không nhuận, thậm chí tiểu tiện không thông. Sử dụng hai vị Truật để táo Tỳ thấp; Nhị trần để hóa đàm khí; Thăng; Sài để đưa thanh khí đi lên; Thanh khí một khi đã đi lên thì trọc khí sẽ tự giáng, uất kết được khai thông, tân dịch phân bố đềụ khắp, thấp trôi đi, táo được nhuận thì tiểu tiện sẽ trong và ỉượng nhiều (Tỳ Vị ■ Chứng trị uậng bổ).

Ngựòi vốn Tỳ hư, ngẫu nhiên gặp tình .trạng khí trệ, lại sai lầm dùng thuốc khắc phạt đến nỗi trung khí tốn loạn không thu VẾ được ,cho nên khí rẽ ngang gây nên trướng. Đây là do Tỳ hự khống khả nâng thống nhiếp, phép chữa nên bổ thổ lý trung thì trọc âm sẽ tự hóa (Tích tụ - Chứng trị vậng bổ).

Cò trường hợp trung hư không vận chuyển, có tình trạng đội như cào, cần điều trị theo phép ích khí hổ trung. Cđ trường hợp nội thương mệt nhọc, thanh khí hăm xuống dưới, trọc khí phạm lên trên, điều trị nên bổ trung ích khí (Bi mãn - Chứng trị vậng bố).

-Có trường hợp Tỳ hư không sinh được Kim thì thanh khí khống thăng lên được, trọc khí còn giáng làm sao nổi? Sách kinh điển nđi một khi Tỷ Vị bị hư, làm cho 9 khiếu người ta khổng thống, cho uống Bổ trung ích khí thang, lấy Sâm Kỳ để làm ấm Tỳ, lấy Sài h$ để, nâng khí lên, tư dựõrng n$uồn sinh hóa của hậu thiên, đđ là sự khéo léo sử dụng phép Hư thì bổ mẹ (Tạp chứng

La thị hội ưóc y kính).

DIÊM HỒNG THẦN . HỨA VĨNH QỦÝ