THIẾU MÁU - NGUYÊN NHÂN - TRIỆU CHỨNG- ĐIỀU TRỊ

1. Định nghĩa

Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu hoặc giảm số lượng huyết sắc tố trong máu ngoại biên.

2. Triệu chứng

2.1. Toàn thân

Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, lòng bàn tay bàn chân trắng nhợt, mi mắt hơi phù, mắt cá chân phù nhẹ, móng tay khô dễ gãy.

2.2. Triệu chứng cơ năng

- Mệt mỏi cơ thể, khó thở khi gắng sức, nhịp thở nhanh, ù tai, hoa mắt, chóng mặt, thoáng ngất và ngất.

- Chán ăn, buồn nôn, tả lỏng hoặc táo bón.

- Nữ: Rối loạn kinh nguyệt: bế kinh hoặc kinh kéo dài.

- Nam: Giảm tình dục, liệt dương.

2.3. Triệu chứng thực thể

- Tim nhanh, có tiếng thổi tâm thu chức năng.

- Trường hợp thiếu máu kéo dài gây tim suy, diện đục tim to ra.

2.4. Cận lâm sàng

- Số lượng hồng cầu giảm: < 3,8 triệu/lml máu hoặc

- Huyết sắc tố Hemoglobin (Hb) giảm: < 14g%.

3. Nguyên nhân và phân loại

Có rất nhiều nguyên nhân và nhiều cách phân loại thiếu máu

3.1. Theo cơ chế sinh bệnh :

3.1.1. Thiếu máu do thiếu nguyên liệu sinh hồng cầu:

Nguyên liệu sinh hồng cầu gồm protein, Fe, axit folic, Vitamin B12, Vitamin C, Vitamin B2, Vitamin B6 ...

- Do chế độ ăn không đủ chất dinh dưỡng.

- Do bệnh lý đường tiêu hoá: bệnh nhân không ăn được hoặc kém hấp thu: hẹp môn vị, loét dạ dày, cắt đoạn ruột...

- Do giun sán.

3.1.2. Thiếu máu do cơ quan tạo máu:

- Do bệnh lý tuỷ xương, bệnh bạch cầu, u ác tính...

- Do thiếu hocmon erythropoietin sinh hồng cầu của thận.

3.1.3. Thiếu máu do mất máu:

- Thiếu máu do chảy máu:

+ Mất máu cấp tính: do chấn thương, chảy máu tiêu hoá (nôn ra máu, đi cầu ra máu nhiều), ho ra máu, chảy máu sau sinh, sốt xuất huyết nặng...

+ Mất máu mạn tính: Mất mỗi ngày một ít nhưng kéo dài. Gặp trong u xơ tử cung, trĩ, K dạ dày, K trực tràng, giun sán...

- Thiếu máu do huyết tán:

+ Do nhiễm khuẩn, nhiễm độc hoá chất, kim loại nặng.

+ Do nhiễm ký sinh trùng sốt rét.

+ Do tia phóng xạ.

+ Thiếu máu tan huyết bẩm sinh.

- Cường lách

3.2. Phân loại theo màu sắc, kích thước hồng cầu

3.2.1. Thiếu máu ưu sắc:

- Hồng cầu to, huyết cầu tố nhiều

- Thiếu Vitamin B12 hay axit folic.

- Do rối loạn tiêu hoá kém hấp thu, cắt đoạn dạ dày làm giảm yếu tố nội hấp thu Vitamin B12.

3.2.2. Thiếu máu nhược sắc:

- Hồng cầu nhỏ, huyết cầu tố ít.

- Do thiếu sắt; gặp trong trĩ, u xơ tử cung, loét dạ dày tá tràng, giun móc, viêm ruột, K trực tràng...

3.2.3. Thiếu máu đẳng sắc:

- Hồng cầu bình thường, huyết cầu tố bình thường.

- Gặp trong bệnh máu ác tính, sau chấn thương mất máu nhiều...

4. Điều trị

4.1. Điều trị nguyên nhân

Tìm và điều trị nguyên nhân thiếu máu là quan trọng.

4.2. Điều trị tình trạng thiếu máu

- Chuyền máu: Nếu thiếu máu nặng, hồng cầu > 2triệu/1ml máu.

- Chuyền đạm, viên amin.

- Viên sắt oxalat: 0,05g x 10 viên/ngày.

- Vitamin B12 200 - 500 microgam/ ngày.

4.3. Tăng cường chế độ dinh dưỡng:

Đầy đủ đạm, vitamin...

5. Phòng bệnh

- Ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.

- Phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời.

- Phụ nữ có thai, cho con bú cần bổ sung các chất, đặc biệt là Fe.

- Không dùng phân tươi bón rau...