Mắc nưa

Tên khác

Tên thường gọi: Còn gọi là Mạc nưa, Mac leua.

Tên tiếng trung: 柿油樹

Tên khoa học: Diospyros mollis Griff.

Họ khoa học: Thuộc họ thị Ebenaceae.

Cây Mặc nưa

(Mô tả, hình ảnh cây Mặc nưa, phân bố, thu hái, chế biến, thành phần hóa học, tác dụng dược lý...)

Mô tả:

Mắc nưa là một cây cao 10-20m có cành và những bộ phận khác của cây, lúc đầu có lông, sau khi có lông. Lá mọc so le, hình trứng dài, nguyên, mặt dưới mờ, mặt trên nhẵn, phiến lá dài 5.5-13cm, rộng 5-7cm, cuống có lông dài 3-6mm.

Hoa đơn tính, nhỏ, màu vàng nhạt, hoa đực mọc thành xim ngăn, có lông, mang ít hoa, từ 1-3 hoa, hoa cái mọc đơn độc ở nách lá. Quả hình cầu, mỗi quả chứa 3-6 hạt, vỏ lúc còn nhỏ màu xanh tươi, sau ngả màu xanh hay vàng hồng. Một cây mắc nưa cho khoảng 100-500kg quả mỗi năm.

Phân bố:

Mắc nưa được trồng chủ yếu ở miền Nam nước ta. Mắc nưa cung như cây mun chủ yếu được trồng để lấy gỗ và lấy quả làm thuốc nhuộm đen quần áo. Quả có thể dùng tươi hay khô, nhưng chủ yếu là tươi.

Thành phần hóa học

Trong quả mặc nưa có hợp chất hydroquinon, tanin (khoảng 10% tanin catechic), hợp chất sterolic, axit hữu cơ, men invectin và men emunsin, không có men oxydaza, cũng không có ancaloit và ílavon.

Trong môi trường axìt, người ta đã dùng ête chiết được từ quả mặc nưa một chất hydroquinon, kết tình hình kim trắng nhạt trong cồn 30°, độ chảy 250-251“C, không tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ (trừ trong ête dấu hỏa).

Dưới tia ngoại tím cho huỳnh quang màu xanh tím. Nhà nghiên cứu đã đề nghị gọi chất này là diospyroquinon có những hằng số và tính chất khác với những dẫn suất dimetyl paranaphtoquinon đã biết. Dẫn xuất axetyl của diospyron kết tinh trong cồn 80° dửới dạng khối trắng nhạt, độ chảy 218°c.

Tác dụng dược lý

Nghiên cứu và thấy kết quả mặc nưa ít độc, và có tác dụng trừ giun đúng như kinh nghiệm nhân dân vản dùng. Những thí nghiệm còn chứng minh rằng tác dụng trừ giun này do chất diospyron.

Ngoài ra mặc nưa còn có tác dụng kháng sinh nhẹ.

Công dụng và liều dùng

Mắc nưa cũng như cây mun chủ yếu cho gỗ màu đen cứng và bền dùng làm đồ mỹ nghệ và đóng các đồ gỗ quí.

Quả dùng nhuộm đen. Trước đây nhân dân thường dùng nhuộm tơ lụa va lĩnh nhưng từ khi có hàng nylon, mắc nưa còn dùng nhuộm hàng nylon, và đạt một kết quả không ngờ, dùng mắc nưa mặc mát như hàng bông, và sợi nylon từ không cháy trở thành cháy được.

Mắc nưa được sử dụng làm thuốc trừ giun, ngày cho ăn 6-10 hạt.

Thaythuoccuaban.com Tổng hợp

*************************