Ung thư ruột

Đại cương

Ung thư ruột là một loại u bướu ác tính thường gặp ở đường tiêu hóa, phần lớn phát sinh ở những người trên 40 tuổi, nam bị nhiều hơn nữ. Căc cứ vào bộ vị phát sinh khối u ung thư có thể phân chia ra thành ung thư trực tràng, ung thư kết tràng và ung thư tiểu tràng.

Ung thư trực tràng rất thường thấy,những nhân tố phát sinh bệnh có thể thấy được gồm: (1)Chứng viên đại tràng như trùng hút máu Nhật bản và viêm kết tràng có tính loét. (2)Bị các chất gây ung thư đường ruột kích thích trong các bữa ăn hàng ngày hay thiên về thức ăn các thức ăn giàu protein động vật làm cho dịch mật và anaerobe trong đường ruột tăng nhiều có thể sinh ra rất nhiều chất gây ung thư. (3) Các u tuyến biến thành ác tính. Sự cải biến hình thái bệnh lý cơ bản của ung thư trực tràng là hình thành khối u, loét và kết hạch. Về tổ chức lọc có thể phân chia thành: Ung thư tuyến, ung thư niêm mạc, ung thư chưa phân hóa, ung thư tuyến dạng vẩy cá và ung thư tế bào dạng thượng bì dạng vẩy cá. Điểm quan trọng của chẩn đoán là cải biến tập quán và tính chất của đại tiện, nhất là hình ngoài của phân biến thành nhỏ, biến thành dẹt... Sau khi đi đại tiệ, vẫn thấy mót mà không sao đại tiện được, bụng thấy đau không bớt. Qua thời gian ngắn điều trị không thể nhanh chóng khống chế được. Ở trực tràng, kiểm tra bằng ngón tay có thể trực tiếp sờ thấy được những khối u to nhỏ ở thành ruột, biết được độ cứng và tình hình kết hạch của nó... Kiểm tra soi ở trực tràng và lấy kết quả kiểm tra tổ chức sống phần nhiều có thể chuẩn đoán chính xác được bệnh.

Biểu hiện lâm sàng của bệnh ung thư kết tràng đại có thể phân chia thành 2 loại: (1) Ung thư kết tràng loại khối uvà loại loét: Chủ yếu có 4 phương diện như đau bụng, biến đổi về đại tiện, biến đổi vể trạng thái dinh dưỡng và có khối u ở bụng. Những biểu hiện này càng rõ rệt hơn loại loét. (2) Ung thư kết tràng loại kết hạch: Biểu hiện chủ yếu là tắc nghẽn ruột. Đó thường là bị phát sinh bệnh cấp tính. Điểm quan trọng trong chuẩn đoán nó là: (1) Tất cả những người từ tuổi trung niên trở lên nếu thấy xuất hiện đau có tính cục bộ ở ven bộ vị kết tràng hoặc đau ở bụng dưới, đau tuy có thể thuyên giảm đi, nhưng có thể cách quãng nói chung không quá mấy ngày hoặc 1-2 tuần. (2) Có biến đổi về số lần đi đại tiện và tính chất của đại tiện, men theo bộ vị kết tràng có khối u, chất cứng mặt ngoài không phẳng hoặc ấn thấy đau, và không biến dạng theo nhu động của ruột. (3) Có triệu chứng thiếu máu, gầy sút, yểu lực. Soi kết tràng có thể trực tiếp phát hiện ổ ung thư và có thể soi kính lấy ra tổ chức hoạt thể để kiểm nghiệm, phần nhiều có thể chuẩn đoán chính xác được. Kiểm tra X quang phát hiện dạng lá phần trong khoang ruột của một bên kết tràng bị tổn thất, khiêm khuyết, không béo chắc và có phân giới rõ ràng như bình thường, hoặc biểu hiện thành một hoặc mấy hình ảnh mờ có tính ung thư hoặc biểu hiện thành hình ống đồng tâm hoặc dạng hình tròn hẹp...

Ung thư tiểu tràng tương đối ít thấy, việc nghiên cứu phân loại bệnh lí hữu quan không nhiều, trên lâm sàng có thể chia thành dạng khối u và dạng co hẹp. Dạng khối u bướu nhỏ lồi vào phía trong khoang ruột, thường có kèm theo sự hình thành loét, dễ gây nên xuất huyết đường tiêu hóa, có khi có thể gây nên thủng hoặc gấp lồng ruột. Khối u dạng co hẹp chủ yếu kết hạch theo thành ruột, làm cho thành ruột tăng dày lên hoặc cương cứng lầm gây nên hẹp khoang ống ruột, trên lâm sàng dễ gây nên tắc ruột, ăn uống giảm sút và nôn mửa, có khoảng 1/5 trường hợp bệnh nhân bị xuất huyết đường tiêu hóa. Chuẩn đoán ung thư tiểu tràng ngoài căn cứ vào biểu hiện lâm sàng ra, còn cần phải dựa vào kiểm tra soi hành tá tràng và kiểm tra bệnh lí tổ chức sống, có thể chuẩn đoán chính xác được hơn.

Xét từ biểu hiện trên lâm sàng, bệnh này đại thể tươn đương với cùng một loại bệnh như "tràng tầm", "chứng hà", "tỏa giang trĩ", " tràng tịch", "tràng phong"... trong các văn kiện trung y. Bệnh này phần nhiều do những nhân tố như ăn uống không biết giữ gìn,lo âu suy nghĩ ức uất, bị đi tả, đi lị lâu ngày, cơ thể hư nhược, dễ bị công năng của tì vị bị tổn thất, sự biến hóa thất thường đột biến, thấp trọc nọi sinh, tà độc lưu trệ tại đường ruột, lâu ngày kết tụ lại thành u cục mà sinh ra.

Điều trị:

Bài 1:

Triệu chứng: Ung thư trực tràng có các biểu hiện như đại tiện ra máu có lẫn mủ, kèm theo sắc mặt trắng vàng, thân hình gầy yếu, lưỡi, hàm và rằn đều thấy có những dấu vết để lại,mạch huyền, trầm, phù, phân tích luận chứng thuộc loại hàn nhiệt ứ trệ độc kết, điều trị lấy ôn hàn, hóa ứm trừ độcm thông tiện là chính.

		Địa du	15	Hòe giác	20	Hoàng dược tử	30
Đằng lê căn	15	Thiên quỳ tử	15	Đằng lên căn	15	Can khương	15
Du quế	15	Phụ tử	15	Thốn đông	15	Hoa phấn	20
Nhị sửu	30	Hải tảo	15	Tạo giác	6	Mẫu lệ	15
Ngô công	3	Thuyền thoái	10	Ban miêu	3	Hoạt thạch	15
Đẳng sâm	15	Hoàng kỳ	30	Trần bì	15	Bán hạ	15
Đại táo	10

Bài 2:

Triệu chứng: Đại tiện có máu và khó đi, đau bụng, buồn nôn, số lần đi đại tiện rất nhiều phần lớn là nước máu hoặc có ít phân nước, ăn rất khó vào dạ dày, miệng táo và đắng, rêu lưỡi trẵng nhẫy, chất lưỡi thâm. Chứng thuộc thấp nhiệt hạ chú, ứ độc uất kết ở đường ruột, qua kiểm tra bệnh lý được kết luận là ung thư trực tràng cấp III. Điều trịbằng bài thuốc " Địa du thang"

		Hòe hoa	12	Ngân hoa	12	Bạch hoa xà	30
Sinh dĩ nhân	30	Đằng lê căn	30	Thổ Phục linh	30	Miêu Nhân sâm	60
Vô hoa quả	15	Trắc bách diệp	9	Khổ sâm	9	Sinh địa	9

Bài 3: Chủ trị ung thư trực tràng ở thời kỳ III

		Bát giác kim tinh	12	Sơn từ cô	20	Xà môi	30
Bát nguyệt trát	30	Thạch kiến xuyên	30	Bại tương thảo	30	Hoàng kỳ	15
Kê huyết đằng	15	Đan sâm	15	Đại hoàng	6	Chỉ sác

Bài 4: Thuốc dã đằng phong liên thang

		Đằng lê căn	60	Dã bồ đào căn	15	Thủy dương môi	15
Phượng vĩ thảo	15	Tảo hưu	15	Bán liên chi	15	Thổ Bối mẫu	15
Hoàng dược tử	30	Bạch mao căn	30

Sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang. Nha đảm tử nghiền thành bột cho nước vào sắc 2 lần. Sau khi đã hòa trộn nước sắc 2 lần vào với nhau, đem cô đặc lại rồi cho thêm rượu vào để lắng đọng rồi đem lọc, thu hồi lại rượu để cho cô đặc hơn, rồi cho thêm nước để pha loãng đến 20%, mỗi lần lấy ra 4ml, cho thêm nước ấm 60ml vào, bơm bảo lưu trong ruột. Mỗi buổi tối bơm 1 lần.

Bài 5: Thuốc hòe giác địa du thang

		Hòe giác	12	Ngân hoa	12	Bạch hoa xà	30
Sinh dĩ nhân	30	Đằng lê căn	30	Thổ Phục linh	30	Miêu nhân sâm	60
Vô hoa quả	15	Trắc bách diệp	9	Khổ sâm	9	Địa du	9

Sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang

Bài 6: Thuốc hoàng bạch giải độc thang

		Hoàng kỳ	30	Hoàng tinh	15	Kê huyết đằng	15
Hòe hoa	15	Bại tương thảo	15	Mã xỉ hiện	15	Tiên hạc thảo	15
Bạch anh	15

Bài 7: Chủ trị ung thư trực tràng dạng đại tiện tăng lên nhiều lần, mót trong, nhưng không đi được,đại tiện phân ra nhiều niêm dịch

		Tiên hạc thảo	30	Bạch hoa xà	30	Bạch mao đằng	30
Hòe hoa	9	Địa du	12	Ngân hoa	10	Bạch truật	10
Hậu phác	8	Ý nhân	20	Tần bì	19	Đẳng sâm	15
Phục linh	12	Cam thảo	3	Giao cổ lam	15

Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Nếu kèm theo đau bụng thì co thể cho thêm Bạch khấu thái 9g, mễ xác 10g.

Bài 8: Thuốc thanh tràng tiêu thũng thang

		Bát nguyệt trát	15	Quảng Mộc hương	9	Hồng đằng	15
Bạch hoa xà	30	Bạt kháp	3	Dã hồ đào	30	Khổ sâm	15
Sinh dĩ nhân	30	Đan sâm	15	Địa miết trùng	9	Ô mai nhục	9
Qua lâu	30	Bạch mao đằng	30	Phương vĩ thảo	15	Quán trọng thán	30
Bán liên chi	30	Thạch sùng	4.5

Gia giảm: Nếu khí phận hư thì thêm Hoàng kỳ, Đẳng sâm, Bạch truật, Biển đậu.

Nếu có kèm theo tì thận dương hư, thì thường vẫn phối hợp dùngcác loại thuốc như Bổ cốt chi, Thỏ ti tử, Bê lê quả, Ich trí nhân, Thục phụ khối.

Nếu huyết hư thì thêm Đương qui, Bạch thược, A giao. Nếu âm hư thì thêm Bắc sa sâm, Mạch đông, Xuyên Thạch hộc, Sinh địa, Miết giáp.

Nếu phân có lẫn máu mủ thì thêm Sinh địa du,Hòe hoa thán, Huyết kiến sầu, Huyết hư thán, Ô liễm môi, Hoàng bá. Nếu đại tiện nhiều lần thì thêm Kha tử, Thăng ma, Biển đậu, Bổ cốt chi. Nếu đại tiện bí kết thành cục ở trong cơ thể, thì thêm Sinh địa hoàng, Chỉ thực,

Nguyên minh phấn. Những người cơ thể hư nhược thì thêm Bá tử nhân, Uất lí nhân, Hỏa ma nhân. Nếu có khối u ở bụng thì thêm khô thảo, Hải tảo, Côn bố, Sinh Mẫu lệ, Mộc miết tử

Thuốc sắc uống mỗi ngày 1 thang đồng thời lấy 1/3 số thuốc đã sắc lấy nước đã sắc này (200ml) bơm bảo lưu ở ruột, mỗi ngày 1-2 lần.

Bài 9: Thuốc kháng nham hoàn

Bài thuốc chính

		Hổ phách	30	Sơn từ cô	30	Bạch cập	30
Sơn dược	30	Điền tam thất	60	Ngưu hoàng	18	Hoàng liên	15
Hoàng cầm	15	Hoàng bá	15	Trần bì	6	Bối mẫu	6
Uất kim	6	Tang thầm tử	9	Cam thảo	9	Ngân hoa	9
Hoàng kỳ	9	Bạch hoa xà	9	Tê giác	0.9

Bài thuốc phối hợp

		Minh phàn	60	Đoạn tảo phàn	30	Chu sa	15
Nha tiêu	60	Thủy ngân	60

Đem các vị thuốc trong bài thuốc chính và bài thuốc phối hợp lần lượt nghiền thành bột. Bột thuốc phối hợp dùng phương pháp luyện đan, luyện trong 3 giờ rút lửa ra, để nguội lấy bột đan này trộn đều lẫn với thuốc theo bài thuốc chính vê thành viên hoàn, uống mỗi lần 1 viên, ngày uống 2-3 lần, uống sau bữa ăn. Trong thời gian uống thuốc này ít ăn hành tỏi và uống nước trà đặc. Kiêng ăn thịt gà, cá chép, thịt bò và thịt lợn sề.

Bài 10: Chủ trị ung thư trực tràng

		Cẩu khởi	15	Kê huyết đằng	15	Hòe hoa	15
Bại tương thảo	15	Mã xỉ hiện	15	Tiêu hạc thảo	15	Bạch anh	15

Mộc man đầu

Tử sâm

Mộc hương

Thiên long

Sơn từ cô

Hoàng bá

Bối mẫu

Sinh dĩ nhân

Thục dĩ nhân

Đại hoàng

Hạ khô thảo

Trầm hương khúc

Bài 12: Chủ trị ung thư trực tràng

		Sinh Hoàng kỳ	30	Vô hoa quả	30	Bạch hoa xà	30
Mã tiền thảo	30	Mã xỉ hiện	30	Tiên hạc thảo	30	Sa nhân	10
Kê nội kim	10	Thăng ma	10	Hậu phác	10	Sao địa du	15
Sao Hòe hoa	15	Thạch kiến xuyên	18	Uất kim	15	Hạn liên thảo	15
Bạch thược	15	Mộc qua	15

Gia giảm: Nếu bụng đau thì thêm Diên hồ, Ô dược, Xuyên luyện tử, Mộc hương, mỗi thứ 10g. Nếu bị sa tức, đại tiện nhiều lần thì thêm Thăng ma 15g, Cát căn 30g, Điền tam thất 6g, Tân bì 10g. Nếu đại tiện phân có máu thì thêm Huyết dư thán 25g. Nếu trong mót mà không đi đại tiện được thì thêm Đằng lê căn 30g, Xuyên hoàng liên 10g, Tân lang 12g.

Bài 13:

		Đương qui	12	Hoàng dược tử	15	Ngõa tùng	9
Thổi bối mẫu	12	Thổ Phục linh	30	Bạch hoa xà	30	Khổ sâm	12
Hòe hoa	9	Địa du	12	Thiên long	2

Bài 14: Chủ trị ung thư trực tràng loại thấp nhiệt hạ chú

		Hoàng liên	9	Hoàng bá	12	Bach đầu ông	30
Địa du	12	Hòe hoa	12	Khổ sâm	12	Thạch kiến xuyên	30
Lộ phòng phong	15	Xà thuế	6	Thũng tiết phong	30	Long quì	15
Bại tương thảo	30

Bài 15: Chủ trị ung thư đại tràng loại tì thận hàn thấp

		Đẳng sâm	20	Thương truật	10	Bạch truật	10
Vân linh	10	Cố chỉ	10	Ngô du	10	Nhục khấu	10
Ngũ vị	10	Can khương	6	Hoàng kỳ	20	Lão hạc thảo	10
Thạch lựu bì	10

Bài 16: Chủ trị ung thư kết tràngloại khí ứ trệ

		Nga truật	15	Thạch liến xuyên	30	Hạ khô thảo	30
Bại tương thảo	30	Đương qui	12	Bán liên chi	30	Bạch hoa xà	30
Giáp châu	15	Côn bố	30	Hải tảo	30

Bài 17: chủ trị ung thư ruột loại tỳ thận dương hư

		Bạch truật	10	Phục linh	10	Sinh Ý dĩ	30
Đẳng sâm	30	Nhục khấu	10	Phá cố chỉ	10	Ngô thù du	10
Kha tử	10

Bài 18: Chủ trị ung thư ruột loại can thận âm hư

		Tri mẫu	10	Hoàng bá	10	Sinh địa	12
Thục địa	12	Cẩu khởi tử	15	Nữ trinh tử	15	Phục linh	10
Trạch tả	10

Bài 19: Chủ trị ung thư kết tràng loại khí âm lưỡng thương

		Bắc sa sâm	30	Mạch động	20	Hoàng kỳ	30
Bạch truật	24	Phục linh	30	Miết giáp	30	Nga truật	15
Bại tương thảo	30	Bán liên chi	30	Bạch hoa xà	30	Tào hưu	24

Bài 20: Bài thuốc bát trân thang và Đương qui bổ huyết thang gia giảm chủ trị ung thư ruột loại cả khí lẫn huyết đều hư suy thiếu hụt

		Đương qui	15	Thái tử sâm	30	Bạch truật	10
Phục linh	10	Sinh Hoàng kỳ	30	Đan sâm	30