Bế kinh

Đại cương về bệnh bế kinh

Con gái 2*7= 14 tuổi, thiên quí đến, mạch xung nhâm đầy đủ thì có kinh mà có thể sinh con. Nếu tiên thiên bất túc thì có thể đến năm 18 tuổi mới có kinh, nếu vẫn chưa hành kinh hoặc đang hành kinh mà bỗng nhiên không hành kinh trên 3 tháng, gọi là Bế Kinh hoặcVô Kinh. Cũng có người 3 tháng hoặc 6 tháng hoặc 1 năm có kinh một lần đều đặn, mà vẫn sinh nở bình thường thì không gọi là bệnh.

Nguyên nhân bế kinh

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến như tiên thiên can thận bất túc mạch xung nhâm không đầy đủ, khí huyết hư suy làm xung nhâm khô cạn, hoặc do khí uất, huyết ứ, đàm thấp ngăn trở, hoặc do phong hàn vít lấp, hoặc vị nhiệt thương âm … Phòng khám đông y Nguyễn Hữu Toàn chia làm 9 loại để điều trị nay xin trình bầy như sau

Điều trị bế kinh

1. Phong hàn;

Triệu chứng: Kinh bế vài tháng, bụng dưới đau lạnh, chân tay không ấm, ngực buồn tức, buồn nôn, rêu trắng, mạch trầm khẩn

Pháp: ôn kinh tán hàn, thông trệ

		Quế chi	8	Tô ngạnh	8	Bạch chỉ	8
Đan sâm	12	Xuyên khung	10	Uất kim	8	Nga truật	8
Ngưu tất	12	Đương qui	8	Bạch thược	8	Đẳng sâm	12
Cam thảo	4			Đan bì	8

Châm cứu: Khí hải , Quan nguyên, Túc tam lí , Huyết hải

2. Vị nhiệt:

Do nhiệt tích ở trung tiêu không dẫn xuống được làm tổn thương tan dịch và kinh huyết

Triệu chứng: Bế kinh, sắc mặt vàng, 2 gò mỏ đỏ, tâm phiền nóng nẩy, miệng đắng, họng khô, người gầy, lưỡi đỏ rêu vàng khô, có khi loét miệng, lưỡi, mạch huyền,tế sác

Pháp; Tiết nhiệt, tân âm

Bế kinh vị nhiệt		Qui đầu	12	Thục địa	20	Bạch thược	12
Đại hoàng	4	Mang tiêu	4	Cam thảo	4	Xuyên khung	8

Châm cứu: Túc tam lí, Hợp cốc, Huyết hải, Tam âm giao

3. Can thận bất túc

Triệu chứng: Có kinh muộn (sau 18 tuổi) hoặc có kinh một vài lần sau đó mất luôn. mệt mỏi, da xạm, váng đầu, ù tai, đau lưng mỏi gối, lưỡi nhạt, rêu trắng mỏng, Mạch tế nhược hoặc trầm sáp

Pháp: Bổ can thận, dưỡng huyết điều kinh

Qui thận hoàn gia vị

		Thục địa	16	Qui đầu	16	Bạch linh	12
Ích mẫu	12	Sơn thù	6	Đỗ Trọng	10	Ngưu tất	16
Thỏ ty tử	12	Hoài sơn	16	Kỉ tử	12	Hương phụ	10
Cam thảo	4	Hà thủ ô	16	Cẩu tích	12

4. Khí hư :

Do ăn uống không điều độ, dinh dưỡng kém, lao động quá sứclàm tỳ vị hư không sinh huyết .

Triệu chứng: Bế kinh vài tháng sắc mật vàng, tinh thần mệt mỏi tay chân lạnh, phù thũng, đầu choáng hồi hộp, hơi thở gấp đầy bụng, ăn kém, đại tiện lỏng, miệng nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch trầm hoãn

Pháp trị: Bổ khí dưỡng huyết

		Hoàng kỳ	12	Sài hồ	8	Bạch truật	12
Đẳng sâm	12	ĐươNg qui	8	Trần bì	6	Cam thảo	4
Thăng ma	8	Bạch thược	8	Đan sâm	8	Ngưu tất	8

Hoặc: Qui tỳ thang, sâm linh bạch truật tân

Châm cứu: Túc tam lí, Khí hải, Trung cực, Vị du, Huyết hải

5.Huyết hư:

Hay gặp ở người thiếu máu

Triệu chứng: Bế kinh, sắcmặt vàng úa, hay hoa chóng mặt, nhức đầu hồi hộp thở ngắn, lưng đau ăn kém gầy mòn ,da khô nhạtmạch hư sác

Pháp : Bổ khí dưỡng khí

Pháp trị: Bổ khí dưỡng huyếttứ vật đào hồng gia sâm truật

		Đẳng sâm	20	Bạch truật	12	Hoài sơn	16
ý dĩ	16	Kỉ tử	12	Thục địa	12	Hà thủ ô	12
Kê huyết đằng	12	Ngưu tất	12	Ích mẫu	16	Thục địa	16
Xuyên khung	8	Qui đầu	8	Bạch thược	12	Hoàng kỳ	8

Châm cứu: Túc tam lí, Khí hải, Trung cực, Vị du, Huyết hải

6. Âm hư ;

Do lo nghĩ quá độ, do các bệnh mãn tính, như lao ,Viêm phế quản mãn, hoặc thời kì hồi phục của các bệnh truyền nhiễm, nhiễm trùng gây các hiện tượng âm hư, phần huyết kém gây bế kinh

Triệu chứng: Bế kinh vài tháng, người gầy mòn, sắc mặt trắng, hai gò mỏ đỏ, lòng bàn tay, bàn chân nóng, miệng khô ráo, ho khan hoặc khạc ra máu, miệng khô, tâm phiền, ít ngủ lưỡi đỏ rêu vàng mạch hư tế sác

Pháp: Bổ can thận, hoạt huyết / nếu ho lao phế âm hư thì bổ phế, thận âm

		Bạch thược	24	Hoàng kỳ	8	Cam thảo	8
Ngũ vị	8	A giao	8	Bán hạ	8	Bạch linh	8
Qui đầu	8	Sa sâm	8	Thục địa	8

Châm cứu: Túc tam lí , Khí hải , Trung cực, Vị du, Huyết hả , Thận du, Phế du

Nếu âm hư hoả vượng xuất hiện gò mỏ đỏ từng lúc, lòng bàn tay nóng ra mồ hôi trộm , ít ngủ

Pháp trị: Bổ huyết dưỡng âm

		Bá tử nhân	12	Bạch chỉ	8	Trạch lan	20
Tục đoạn	20	Thục địa	10	Đan sâm	12	Quế chi	8
Ngưu tất	12	Xuyên khung	8	Qui đầu	8	Bạch thược	8
Đan bì	8	Đẳng sâm	12	Cam thảo	4	Nga truật	8

Châm cứu: Gian sử, Tam âm giao, Thận du, Huyết hải

7. Khí uất:

Do tình chí uất ức

Triệu chứng: Bế kinh sắc mặt vàng, nóng nẩy, hay cáu gắt, phiền táo, choáng, ù tai, ngực sườn chướng đau, ăn ít, ợ hơi, rêu lưỡi vàng dầy, mạch huỳên hoạt

Pháp: điều khí, giải uất, điều kinh

		Hương phụ	8	Trần bì	8	Ô dược	8
Tô ngạnh	9	Nga truật	8	Uất kim	8	Xuyên khung	12
Ngưu tất	12	Đào nhân	8	Bạch linh	8	Bán hạ	6
Cam thảo	8	Binh lang	4	Thanh bì	8	Nhũ hương	6

Châm cứu: Trung cực, Hợp cốc, Khí hải, tam âm giao, hành gian

8. Đàm thấp

Triệu chứng: Bế kinh, người béo, không muốn ăn, có lúc buồn nôn, Tiểu tiện nhiều, miệng nhạt, rêu trắng nhờn, mạch huyền hoạt

Pháp: Trừ đàm thấp, điều kinh

		Hương phụ	8	Trần bì	8	Bán hạ	6
Cam thảo	4	ý dĩ	12	Đẳng sâm	12	Chỉ sác	8
Nga truật	8	Uất kim	8	X truật	8	Bạch linh	8
Nam tinh	8

Châm cứu: Túc tam lí, Khí hải, Trung cực, Vị du, Huyết hải, Phong long, trung quản

9.Huyết ứ

Bệnh bế kinh có chứng xung nhâm ứ trệ thì bụng dưới trệ và đau, cự án, bạch đái khá nhiều.

Triệu chứng: Bế kinh vài tháng, sắc mặt xanh tối, hạ vị cứng trướng, cự án , miệngkhô, không muốn uống, 2 bên lưỡi tía, mạch trầm huyền sáp

Pháp: Hoạt huyết trục ứ

		Đương qui	12	Huyền hồ	8	Xích thược	12
Đào nhân	10	Hồng hoa	10	Xuyên khung	8	Huyền hồ	8
Hương phụ	8	Đan sâm	8	Trạch lan	8	Ngưu tất	12
Ích mẫu	12	Uất kim	8	Tạo giác thích	8

Theo Phòng khám Đông y Nguyễn Hữu Toàn

Tham khảo thêm về các bệnh kinh nguyệt

Chữa chứng bế kinh bằng hoa ngâu

Các bài thuốc trị bế kinh

Bài thuốc nam điều trị bế kinh